W Kcyni w dniu 27 marca br. o g. 12 odbyła się ceremonia prezentacji tablicy upamiętniającej cmentarz żydowski. W uroczystości udział wzięli przedstawiciele środowisk żydowskich, władz państwowych, samorządowych oraz mieszkańcy Kcyni. 

Gmina Kcynia nawiązała współpracę z Narodowym Instytutem Dziedzictwa oraz Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, w wyniku której cmentarz żydowski w Kcyni został oznakowany mosiężną tablicą, umieszczoną na dużym głazie narzutowym. W dniu dzisiejszym uroczyście ją zaprezentowano.

Forma mosiężnej tablicy nawiązuje do tradycyjnego kształtu macewy, ale nowoczesność oznakowania polega na tym, że umieszczono na niej kod QR, przekierowujący do informacji o cmentarzu, zamieszczonych na stronie zabytek.pl. Takimi tablicami oznaczane są cmentarze żydowskie w całym kraju.

Prowadząca uroczystość z ramienia Urzędu Miejskiego w Kcyni Justyna Makarewicz w imieniu pełniącego funkcję Burmistrza Kcyni Rafała Heftowicza oraz przewodniczącego Rady Miejskiej w Kcyni Jana Kuranta powitała zaproszonych gości i wszystkich przybyłych na dzisiejszą prezentację. W ceremonii udział wzięli: Abraham Hayman z warszawskiej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej, reprezentujący Naczelnego Rabina Polski Michaela Schudricha, dr Beata Pragert z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, dr Sławomir Łaniecki, pełnomocnik Wojewody Kujawsko-Pomorskiego ds. Dziedzictwa Historycznego oraz Janusz Flemming, kierownik Delegatury WUOZ. W uroczystości uczestniczyli także dyrektorzy i uczniowie szkół, w których odbyły się warsztaty edukacyjne, przedstawiciele duchowieństwa oraz radni Rady Miejskiej w Kcyni, a także mieszkańcy miasta.

Współorganizatorów reprezentowali: z ramienia Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN: Adam Dylewski i Alicja Nawracaj, z ramienia Narodowego Instytutu Dziedzictwa Maciej Rymkiewicz. Maciej Rymkiewicz z NID odczytał list Katarzyny Zalasińskiej, dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa. 
Alicja Nawracaj odczytała słowa, które do uczestników dzisiejszej uroczystości skierował dyrektor muzeum POLIN Zygmunt Stępiński. Fragmenty listu dyr. Stępińskiego: 

Stajemy tu dziś zatem jako kontynuatorzy wielowiekowych tradycji, niosąc sztafetę pamięci w długim łańcuchu pokoleń, a równocześnie jako ci, którym przypadło ich zachowanie, zabezpieczenie i przekazanie naszym następcom. Wspomnijmy nazwiska ostatnich kcynian pochodzenia żydowskiego z września 1939 roku – Toruńczyk, Kalman, Berholc-Papierowicz, Meyer, Buchbunder, Cohn, Gutgold, Jacoby, Koroczyński, Liwczak, Raphael, Rosenberg, Salomon, Süskind, Szmulewicz, Zandman. Niech pamięć o nich ubogaca wiedzę o przeszłości Kcyni i niezwykłym genius loci tego miejsca. Oby ich dziedzictwo, które dziś upamiętniamy, trwało i przetrwało jak najdłużej!

W swoim przemówieniu pełniący funkcję Burmistrza Kcyni Rafał Heftowicz stwierdził:

Gmina Kcynia od wielu lat podkreśla wielokulturowe dziedzictwo. Przez wieki w Kcyni żyli obok siebie Polacy, Niemcy, Żydzi. Dzięki działalności Dźwiękowego Archiwum Kcyni, archiwum społecznego funkcjonującego przy urzędzie, popularyzujemy wiedzę o historii lokalnej i budujemy w społeczności świadomość tego, że przez wieki tworzyli to miejsce ludzie różnych wyznań i różnych kultur. (…) Wiedza o innych pozwala nam walczyć z nietolerancją i lękiem przed tym, co nieznane. Zależy nam na tym, by mieszkańcy mieli świadomość, że przed II wojną światową Kcynia była zamieszkana przez trzy grupy: Polaków, Niemców i Żydów. Zależy nam na tym, by budować, szczególnie wśród młodego pokolenia, postawę otwartości na inne kultury. Dlatego tak cieszy obecność młodych ludzi, uczniów szkół Gminy Kcynia, na dzisiejszej ceremonii. (…)

Uroczystość zakończyła się modlitwą, którą odmówił pan Abraham Hayman, a następnie uczestnicy prezentacji zostali zaproszeni do złożenia kamyków na zachowanych macewach. Ten gest nawiązuje do tradycji żydowskiej. W ten sposób upamiętnia się zmarłych, dokładając małe kamyki do istniejących już grobów. Gest ten wyraża wieczną pamięć o tych, którzy zmarli. Niech to miejsce pozostanie znakiem pamięci o żydowskich mieszkańcach Kcyni.

Tekst: Justyna Makarewicz/Dźwiękowe Archiwum Kcyni

fot. Anna Duda-Nowicka/UM w Kcyni