30 - 10 - 2024
Warsztaty z pamięci - relacja z pierwszego dnia

W Kcyni odbyły się „Warsztaty z pamięci” – wydarzenie organizowane po raz drugi przez Dźwiękowe Archiwum Kcyni i Centrum Archiwistyki Społecznej. W tym roku partnerem wydarzenia było Archiwum Państwowe w Olsztynie. 

Warsztaty z pamięci to dwudniowe wydarzenie, będące propozycją dla wszystkich, którzy chcą zadbać o rodzinne zbiory i rodzinne historie. Odbyło się w dniach 23-24 października br. w Urzędzie Miejskim w Kcyni. Patronat medialny nad wydarzeniem objęło Wasze Radio.

W dniu 23 października liczna, ponad 30-osobowa grupa uczestników spotkała się z Anną Wylegałą, autorką książki Był dwór, nie ma dworu. Reforma rolna w Polsce.

Spotkanie autorskie dotyczyło zmian w strukturze społecznej wsi, jakie były konsekwencją przeprowadzenia przez komunistów reformy rolnej. Majątki o powierzchni powyżej 50 ha, odebrane właścicielom ziemskim, zostały rozparcelowane i podzielone na 2, 3, 5 hektarowe przydziały, które trafiły do chłopów i za które chłopi musieli w ratach zapłacić. Autorka odwiedziła mieszkańców Świętokrzyskiego i zarejestrowała z nimi rozmowy, pytając o wspomnienia związane z reformą. Interesowała ją pamięć zbiorowa i to, jak mieszkańcy zapamiętali okoliczności odbierania ziemi. Ta książka miała być o pamięci – stwierdziła Anna Wylegała. Jak sama podkreślała, interesowali ją wszyscy aktorzy procesów społecznych: chłopi, dotychczasowi pracownicy folwarków, przedstawiciele ziemiaństwa. Świętokrzyskie ze swoją historią było jednolitym obszarem pod względem cech właścicieli ziemskich.

Mnie interesuje spotkanie z drugim człowiekiem – przyznała Anna Wylegała podczas spotkania w Kcyni. Trafiła do wsi, w których znajdowały się majątki ziemskie, gdzie wciąż stoi opuszczony pałac czy dwór – teraz to stoi puste i to ludzi uwiera – wskazywała, podkreślając, że w swojej książce zajmuje się także zniszczoną przestrzenią - opuszczonym, zaniedbanym parkiem, śladami dawnej topografii wsi, zdewastowanymi przy rozebranymi pomieszczeniami folwarcznymi. Niewątpliwą zaletą książki Był dwór, nie ma dworu są refleksje na temat pamięci zbiorowej i pamięci w ogóle - tego, co jako wspólnota potrafimy z nią zrobić. Pamięć biograficzna odsiewa niewygodne wspomnienia, bo łatwiej jest pamiętać, że hrabia po prostu wyjechał, niż przyznać, że zrobił to, ponieważ bał się własnych fornali (ojców lub sąsiadów moich rozmówców) - czytamy w książce (Był dwór, nie ma dworu. Reforma rolna w Polsce, Wylegała A., Wyd. Czarne, Wołowiec 2022, s. 44). 

Nasza gościni z uczestnikami spotkania dzieliła się także radami na temat tego, jak przygotować się do rejestracji nagrań na temat wspomnień, jak prowadzić rozmowę ze świadkiem historii. Musimy sprawić, by nasz rozmówca czuł nasze autentyczne zaciekawienie – radziła. Anna Wylegała przywoływała wspomnienia z Krzyża w Wielkopolsce, gdzie kilkanaście lat temu ze współpracownikami realizowała projekt historii mówionej. Rozmowę przeprowadziła Justyna Makarewicz (Dźwiękowe Archiwum Kcyni). Uczestnicy spotkania pytali autorkę o stosunek ludności wiejskiej do reformy, o uczucia względem dotychczasowych właścicieli, a także o to, na ile trwałe były podziały wynikające z przedwojennej struktury społecznej. Podzielili się także swoimi rodzinnymi doświadczeniami z tego okresu. 

Tekst: Justyna Makarewicz (Dźwiękowe Archiwum Kcyni)

Zdjęcia: Ewa Hubar (CAS)

Poprzednia
Powrót do listy aktualności
Następna